Yağ bezesi, cilt altında adiposit olarak isimlendirilen yağ hücrelerinin yumuşak ve ağrısız nodül şeklinde tümörleşmesidir. 1-10 santimetre arasında değişken boyutları ile normal yağ hücrelerinin bulunduğu herhangi bir bölgede oluşabilen bu yapılar dış kısımlarında fibröz bir kapsüle sahiptir. Birden fazla sayıda olmaları bazı sendromik rahatsızlıklara işaret edebileceği için dikkatli olunmalıdır.
İnsan vücudundaki en sık iyi huylu oluşumlar arasında yer alan küçük yağ bezeleri, erkeklerde kadınlara göre az bir farkla daha sık tespit edilir. Her yaşta ortaya çıkabilen bu yapıların en sık oluştuğu dönem ise 40-60 yaş arasıdır.
İçindekiler
Yağ bezesi çeşitleri nelerdir?
Yağ bezeleri, yumuşak ve üzerine basıldığında mobil (hareketli) oluşumlardır. Aylar ve yıllar ile ifade edilen süre boyunca büyümesini sürdüren yağ bezeleri genel olarak 2-3 santimetre boyutuna ulaşırlar. Bazı kişilerde 10 santimetreye kadar büyüyebilen ciltteki yağ bezeleri dev lipomlar olarak ifade edilir.
Yağ bezesi çeşitlerinin hepsi yağ hücrelerinden meydana gelir. Bu oluşumların bazı çeşitlerinde kan damarları gibi vücudun diğer dokularına ait yapılar da yer alabilir. Vücutta çıkan beze çeşitleri ve özellikleri kısaca şu şekilde özetlenebilir:
- Angiolipoma: Yağ bezesi acıyorsa akla gelebilecek tanılardan biri de anjiolipomdur. Yağ ve kan damarlarından oluşan bu yağ bezesi türü genellikle oldukça ağrılıdır.
- Konvansiyonel (Klasik) Yağ bezesi: En sık yağ bezesi türü olan bu yapılar beyaz renkli enerji deposu yağ hücrelerini içerir.
- Fibrolipoma: Yağ ve fibröz bağ dokudan oluşan yağ bezesi türleri fibrolipoma olarak isimlendirilir.
- Hibernoma: Bu yağ bezesi türü vücut sıcaklığının korunmasında görevli kahverengi yağ hücrelerinden köken alır.
- Myelolipoma: Myelolipomlar hem yağ hücresi hem de kan üreten hücreleri bünyesinde barındıran yağ bezeleridir.
- İğsi Hücreli Yağ Bezesi: İğsi hücreli yağ bezesi diğer yağ bezlerinden farklı olarak yuvarlak şekilli değil uzunlamasına büyüme eğilimindeki oluşumlardır.
- Pleomorfik Yağ Bezesi: Bu yağ bezesi türü değişken boyut ve şekildeki yağ hücrelerinden meydana gelir.
Yağ bezesi belirtileri nelerdir?
Yağ bezesi gelişimi ile oluşan belirtiler bu yapılar için oldukça karakteristik özellikler içerir:
- Dokunma ile yumuşaklığın hissedilmesi
- Parmak ile nazikçe kenarından bastırıldığında hareketli olması
- Cildin hemen altında yer alması
- Renksiz olması
- Yavaş büyümesi
Yağ bezeleri sıklıkla boyun, kolun üst veya ön bölümü ve uyluk bölgelerinde meydana gelse de karın ve sırt bölgelerinde de tespit edilebilir. Yağ bezeleri altındaki sinir, dokuya baskı yaptığında ağrı hissi gelişebilir. Anjiolipom olarak isimlendirilen yağ bezesi türü klasik yağ bezlerine oranla oldukça yoğun ağrı hissine neden olurlar.
Bu belirtiler dışında yağ bezesi varlığında oluşan şikayetler, oluşumun bulunduğu bölgeye ve bezenin boyutuna göre de değişkenlik gösterebilir. Bronşların yakınındaki yağ bezeleri bu akciğer yapılarına bası yaparak solunum problemlerine veya yemek borusu çevresindeki yağ bezeleri yutma güçlüğü, kusma veya reflü gibi diğer şikayetlerin meydana gelmesine neden olabilir.
Yağ bezesi neden olur?
Vücutta çıkan yağ bezeleri için oluşum nedeni tam olarak aydınlatılabilmiş değildir. Ancak bazı genetik hadiseler özellikle birden çok sayıda yağ bezesi oluşumu ile seyredebilir ve bu kişilerde lipom oluşumuna dair aile öyküsünün bulunması da ekstra bir risk faktörüdür.
Yağ bezesi oluşma riskinin artış gösterebileceği birçok farklı rahatsızlık mevcuttur:
- Adiposis dolorosa (Dercum Hastalığı)
- Cowden sendromu
- Gardner sendromu
- Madelung hastalığı
- Bannayan-Riley-Ruvalcaba sendromu
Dercum hastalığı kol, bacak ve gövdede ağrılı yağ bezeleri ile karakterize bir hastalıktır. Gardner sendromunda deri altında beze oluşumu dışında sindirim kanalında adenomatöz polip gelişimi de meydana gelir. Madelung hastalığı ise en sık, aşırı düzeyde alkol tüketen erkeklerde tespit edilir; hastalık boyun çevresi ve omuzlarda yağ bezesi oluşumu ile karakterizedir.
Bu genetik rahatsızlıklar dışında bazı risk faktörleri de “yağ bezesi neden çıkar” sorusuna yanıt teşkil edebilir:
- 40-60 yaş arasında olmak
- Obezite
- Yüksek kolesterol
- Şeker hastalığı
- İnsülin direnci ve diyabet hastalığı
- Karaciğer hastalığı
Birden fazla sayıda yağ bezesi oluşumu ailesel geçişli sendromlardan etkilenen bireylerin %5-10’unda tespit edilir. Tek bir lezyon şeklinde oluşan yağ bezelerinde ise ilgili gen bölgesi 12. kromozom üzerinde yer alabilir. Aynı zamanda HIV tedavisinde başvurulan proteaz inhibitörü sınıfındaki antiviral ilaçların kullanımı sonrasında da vücuttaki yağ bezeleri oluşumunda bir artış tespit edilmiştir.
Yağ bezesi tanısı nasıldır?
Deride yağ bezesi şikayeti ile sağlık kuruluşlarına yapılan başvuru sonrası hekimler genellikle sadece fizik muayene yöntemleri ile lipom tanısı koyabilirler. Bazı vakalarda hekimler küçük bir iğne vasıtası ile bezeden doku örneği alma amacıyla biyopsi işlemine başvurabilir. Bu tetkikin temel amacı laboratuvar incelemeleri ile birlikte mevcut oluşumun kanseröz oluşumlardan ayrımının gerçekleştirilmesidir.
Biyopsi işlemi dışında yağ bezesinin normalden farklı özelliklerinin tespit edilmesi halinde ileri inceleme amacıyla ultrasonografi, x-ray, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) ve bilgisayarlı tomografi (CT) gibi radyolojik tetkiklere de başvurulabilir.
Yağ bezesi ameliyatı nasıl yapılır?
Yağ bezesi nasıl geçer sorusuna “cerrahi müdahale ile” yanıtı verilebilir. Genellikle zararsız olan yağ bezelerinde çeşitli faktörlerin mevcut olması halinde rezeksiyon (çıkarma) işlemi veya diğer bir ifade ile lipoma ameliyatı gerçekleştirilebilir:
- Kanseröz özellik tespit edilmesi
- Hızlı büyüme
- Ağrı ve rahatsızlık hissi
- Normal vücut fonksiyonlarını sekteye uğratması
- Kozmetik kaygı
Bu faktörlere ek olarak yağ bezesi olan kişinin kendisinde veya ailesinin tıbbi öyküsünde cilt kanseri tespit edilmiş olması veya yağ bezelerinin birden çok sayıda olması halinde de hekimler tarafından yağ bezesi aldırma işlemi olarak bilinen lipoma tedavisi gündeme gelebilir. Bazı yağ bezeleri cerrahi olarak çıkarılsalar da bir süre sonra tekrar meydana gelebilecekleri unutulmamalıdır.
Yağ bezesi ameliyatında operatör hekim cilt üzerinde küçük bir kesi gerçekleştirir ve alt kısmından yağ bezesini sıkarak bu açıklıktan dışarı çıkarmayı hedefler. Yağ bezesi sıkmak genellikle lokal anestezi altında yapılır ve kişiler genellikle işlemin gerçekleştiği gün taburcu olabilir. Büyük yağ bezelerinde daha büyük kesiler atılması gerekli olabilir. Bazı lipom türlerinde ise oluşumun temizlenmesi adına liposakşın olarak tanımlanan vakum araçları kullanılabilir.
Liposakşın ile yağ bezesi tedavisi için ilk aşamada cilt üzerindeki açıklıktan ince bir tüp yerleştirilir. Ardından bu tüp ile yağ yapıdaki maddelerin emilimi gerçekleştirilerek yağ bezesinin vücuttan uzaklaştırılması sağlanabilir. Yağ bezesi ameliyatı sonrasında çıkarılan doku genellikle mikroskop altında incelenmesi amacıyla laboratuvara gönderilir. Bu uygulamalara ek olarak yağ bezeleri için çözüm kapsamında ilgili bölgeye steroid enjeksiyonu yapılması bu yapıların küçültülmesini sağlayabilir.
Yağ bezeleri zararsız ve iyi huylu oluşumlardır ancak dikkat edilmesi gereken husus; nadir kanser türleri arasında yer alan liposarkomlar ile oldukça benzer görünüme sahip olmalarıdır. Mevcut yağ bezesi ile ilgili ağrı derecesinde artış oluşması, yağ bezesinin büyüklüğünde hızlı artış meydana gelmesi, ilgili cilt bölgesinde ısı artışı oluşması, yağ bezesinin sert ya da hareketsiz hale gelmesi veya çevresindeki cilt üzerinde herhangi bir farklılık tespit etmeniz halinde sağlık kuruluşlarına başvurarak uzman hekimlerden destek almanız önerilir.
 nedir, neden olur, nasıl geçer?){kind=link}